به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاعرسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاستجمهوری، نشست خبری شبکه آزمایشگاهی کشور، روز گذشته ۲۲ آذرماه با حضور حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهور، امیر یونسیان مدیر شبکه آزمایشگاهی کشور، سعید سرکار رئیس مرکز توسعه فناوریهای راهبردی معاونت علمی، رضا محمودی لموکی معاون حقوقی و پارلمانی معاونت علمی، همزمان با هفته پژوهش و افتتاح سیزدهمین نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایرانساخت برگزار شد.
معاون علمی رییسجمهور، در این نشست، با تأکید بر اینکه زیرساخت آزمایشگاهی پیشنیاز حیاتی برای پیشرفت علمی و فناوری است، مدل جدید حکمرانی مبتنی بر «میزبانی» به جای «مالکیت» تجهیزات و حمایت ویژه از سرآمدان علمی را تشریح کرد.
اهمیت زیرساخت آزمایشگاهی برای مقابله با گسترش «شبهعلم»
حسین افشین در ابتدای سخنان خود با تبریک میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) و هفته پژوهش، بر دو پیشنیاز اصلی رشد علمی کشور یعنی «نیروی انسانی نخبه» و «تجهیزات آزمایشگاهی» تأکید کرد و گفت: اگر قرار است کشور به فناوریهای پیشرفته دست یابد و تحقیقاتی اصیل و قابل ارائه در سطح جهانی داشته باشد، نیازمند آزمایشگاههای خوب هستیم. بدون زیرساخت آزمایشگاهی، فناوری نخواهیم داشت.
معاون علمی رئیسجمهور با هشدار نسبت به پدیده «شبهعلم»، اظهار داشت: شبهعلم یعنی افرادی از راه غیرعلمی و بدون طی کردن روال رایج آزمایشگاهی، ادعای نوآوری میکنند. این پدیده از آنجا خطرناک است که زیرساختی برای راستیآزمایی ادعای آنها وجود ندارد و کشور احساس میکند توانمندی خاصی را دارد، اما در لحظه عمل، آن کاربرد محقق نمیشود. وی افزود: نبود آزمایشگاه خوب، یعنی فناوری کشور دچار شبهه است.
ضرورت تغییر مدل حکمرانی آزمایشگاهی از «مالکیت» به «میزبانی» و توزیع هوشمند
افشین، با اشاره به رویکرد سنتی و ناکارآمد گذشته که هر دانشگاه و مرکز پژوهشی به دنبال تملک تمامی تجهیزات بود، از تغییر کامل این مدل خبر داد و گفت: رویکرد جدید در حمایت از تأمین تجهیزات آزمایشگاهی، مبتنی بر میزبانی به جای مالکیت است؛ از سال گذشته، برای خرید هر دستگاه آزمایشگاهی، ابتدا از شبکه آزمایشگاهی استعلام میگیریم. تنها در سه حالت با خرید موافقت میشود: نخست اینکه آن دستگاه در آزمایشگاههای ذیل شبکه آزمایشگاهی کشور وجود نداشته باشد؛ دوم اینکه تقاضا برای آن بالا و صف انتظار، طولانی باشد؛ و سوم اینکه هزینه حملونقل نمونه به آزمایشگاه موجود، از هزینه خرید یک دستگاه جدید بیشتر باشد.
وی با تأکید بر لزوم بهرهبرداری حداکثری از ثروت ملی، افزود: در رویکرد جدید حمایتی، مالکیت تجهیزات را به دانشگاهها یا پژوهشگاهها نمیدهیم. آنها میزبان هستند و موظفند در شبکه آزمایشگاهی به سراسر کشور خدمات ارائه دهند. دورانی که استادی درب آزمایشگاه را میبست و تجهیزات گرانقیمت بیاستفاده میماند، تمام شده است. اگر مرکزی سرویسدهی مناسبی نداشته باشد، تجهیزات جابجا خواهد شد.
ایجاد انگیزه برای بخش دولتی و خصوصی با مدل «تسهیلگری»
رییس بنیاد ملی نخبگان، با بیان اینکه ۴۰ درصد از شبکه آزمایشگاهی فعلی متعلق به بخش خصوصی است، بر لزوم افزایش این سهم تأکید کرد و گفت: تلاش میکنیم تا سهم آزمایشگاههای بخش خصوصی و نیز مدلی که ارائه خدمت توسط آزمایشگاههای دولتی را افزایش میدهد، تقویت شود.
وی مدل حمایتی معاونت را «تسهیلگری هوشمند» و نه «مداخلهگری» توصیف کرد و گفت: شبکه آزمایشگاهی کشور، در قیمتگذاری دخالت نمیکند، اما به مصرفکننده نهایی (اساتید و دانشجویان) گرنتهای حمایتی تخفیف میدهد؛ از سوی دیگر، به آزمایشگاههای فعال در شبکه آزمایشگاهی کشور، برای تعمیر، نگهداری، کالیبراسیون و ارتقای تجهیزات کمک میکنیم.
افشین اضافه کرد: برای رفع نگاه کارمندی در بخش دولتی، مسئولان آزمایشگاهها را در درآمدهای حاصل از تستها ذینفع کردهایم تا انگیزه ارائه خدمات باکیفیت و مستمر افزایش یابد.
تمرکز بر کوانتوم، هوش مصنوعی و اصالتسنجی مواد غذایی
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رییسجمهور، با اشاره به اهمیت حیاتی فناوری کوانتوم، اعلام کرد: تا پایان امسال، سه آزمایشگاه کوانتوم با حمایت مستقیم معاونت علمی به شبکه اضافه خواهد شد. تا امروز بیش از پنج میلیون دلار در این حوزه تجهیزات خریداری شده است. دنیای کوانتوم، مفهوم فناوری را تحول خواهد بخشیدو ما باید برای آن آماده باشیم.
افشین، همچنین از برنامهریزی برای تأسیس آزمایشگاههای تخصصی هوش مصنوعی جهت صحتسنجی الگوریتمها و یک آزمایشگاه پیشرفته برای اصالتسنجی مواد غذایی در دانشگاه شهید بهشتی که فاز دوم آن تا پایان سال تکمیل میشود، خبر داد.
همکاریهای بینالمللی در قالب بریکس
معاون علمی رییسجمهور، با اشاره به نقش فعال ایران در کارگروه زیرساخت تحقیقاتی بریکس اشاره کرد و گفت: ما پیشنهاد ایجاد یک شبکه آزمایشگاهی مشترک میان کشورهای عضو را مطرح کردیم که با استقبال همه کشورها مواجه شد. هدف، ارزانسازی فناوری از طریق اشتراکگذاری زیرساختها و حتی ساخت مشترک آزمایشگاههای گرانقیمت است.
وی از اصحاب رسانه خواست تا با بازدید از نمایشگاه ایرانساخت و پاویون شبکه آزمایشگاهی، از نزدیک با دستاوردهای کشور در این حوزه آشنا شوند.