ضرورت انجام آزمون‌های گیاهان دارویی
گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی نقش به سزایی در سلامت جامعه و درمان بیماری‌ها دارند. با توجه به فرهنگ بومی و روند رو به رشد تولید فرآورده‌های طبیعی و داروهای گیاهی، همواره نیاز به وجود آزمون‌های آزمایشگاهی برای پایش و اطمینان از کیفیت محصول تولیدی وجود دارد.
بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، یکی از بسترهایی است که ضمن توسعه پژوهش‌های حوزه گیاهان دارویی و معطر، زمینه را برای دریافت خدمات آزمایشگاهی واردکنندگان، تولیدکنندگان، پژوهشگران، فعالان فناور و دانشگاهیان این حوزه فراهم کرده است.
1- تنوع در ارائه خدمات آزمایشگاهی
شبکه آزمایشگاهی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور به عنوان متولی انجام فعالیت‌های آزمایشگاهی و پژوهشی در حوزه منابع طبیعی در سراسر‌کشور، همکاری گسترده‌ای با دانشگاه‌ها و سایر مراکز تحقیقاتی داخل و خارج کشور دارد و عضو رسمی و فعال شبکه‌های آزمایشگاهی ملی (شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی، شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو و شبکه آزمایشگاهی گیاهان دارویی) است. در شبکه آزمایشگاهی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، 22 آزمایشگاه در قالب 8 بخش و گروه تحقیقاتی فعالیت دارند.
بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی با دارا بودن 5 آزمایشگاه مستقل و پویا، یکی از مجهزترین و کاملترین بخش‌ها برای انجام پژوهش‌های حوزه گیاهان دارویی و معطر است. این بخش از سال ۱۳۶۸ فعالیت خود را به منظور اهتمام به مدیریت دانش در زمینه گیاهان دارویی، استفاده بهینه از توان علمی و تحقیقاتی داخلی و خارجی در حوزه گیاهان دارویی و استفاده حداکثری و اصولی از طبیعت و فراورده‌ها در راستای سلامت انسان و رفاه اجتماعی آغاز کرده است.
آزمایشگاه‌های بخش تحقیقات گیاهان دارویی بیش از یک دهه است که به عنوان همکار موسسه استاندارد در حوزه آنالیز اسانس‌ها و ترکیبات طبیعی فعالیت دارند و اقدا مات اساسی در راستای استقرار استاندارد ISO/IEC 17025 در این آزمایشگاه‌ها در حال انجام است. بخش تحقیقات گیاهان دارویی تجربه همکاری با شرکت‌های مطرح حوزه گیاهان دارویی و همچنین ارائه خدمات آزمایشگاهی و مشاورهای در راستای اجرای بیش از 300 پایان نامه دانشجویی را نیز در کارنامه فعالیت‌های خود ثبت کرده است.
2- آزمون‌های حوزه گیاهان دارویی
بخش تحقیقات گیاهان دارویی با تجربه بیش از 3 دهه با دارا بودن متخصصان و دانش آموختگان و با استفاده از تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی امکان آنالیز مواد موثره گیاهان دارویی را در راستای خودکفایی و ارتقاء کیفیت محصولات صنایع دارویی و غذایی داراست.
آزمایشگاه‌های این بخش با دارا بودن تجهیزات پیشرفته نظیر GC، GC/MS، HPLC، اسپکتروفوتومتر، پلاریمتر، رفراکتومتر و همچنین تجهیزات عمومی جهت استخراج اسانس و عصاره از گیاهان نظیر کلونجر، سوکسله، حمام اولتراسونیک، اولتراسونیک پروبدار، سانتریفیوژ، هموژنایزر، انکوباتور، میکروسکوپ، روتاری و غیره قادر هستند تا علاوه بر آنالیزهای کمی و کیفی اسانس و عصاره، سایر آزمون‌های این حوزه نظیر اندازه گیری میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی، برخی رنگدانه‌های گیاهی، پرولین، نشاسته، فنل، تانن، فلاونوئید، آنتوسیانین، پروتئین محلول و قند کل در نمونه‌های گیاهی را انجام دهند.
استخراج روغن، تعیین پروفایل اسیدهای چرب و آزمون‌های حوزه عرقیات گیاهی و گلاب از جمله فعالیت‌هایی است که در این بخش بصورت مداوم و مستمر در حال انجام است.
انجام برخی خدمات پرایمینگ بذر شامل پوشش‌دار کردن بذر، تیمارهای بیولوژیک بذر، انواع آزمون‌های جوانه‌زنی، تشریح و بررسی آناتومی گیاهی، انواع آزمون‌های مربوط به شکستن خواب بذر و تصویربرداری با میکروسکوپ نوری و استریومیکروسکوپ نیز در آزمایشگاه‌های این بخش صورت می‌گیرد.
3- آزمون‌های عسل
علاوه بر آزمون‌های حوزه گیاهان دارویی، با توجه به تولید، مصرف و صادرات بالای عسل در ایران و همچنین وجود امکانات آزمایشگاهی مورد نیاز، بخش تحقیقات گیاهان دارویی از سال 1398 جهت تعیین کیفیت عسل، اقدام به انجام آزمون‌های این فراورده مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره 92 کرده است و با انجام آزمون‌هایی نظیر اندازه‌گیری درصد قندهای احیا کننده و ساکارز، تعیین نسبت فروکتوز به گلوکز، اندازه‌گیری هیدروکسی متیل فورفورال، تعیین میزان فعالیت دیاستازی، اندازه‌گیری پرولین، رطوبت، اسیدیته آزاد، هدایت الکتریکی و خاکستر این امکان را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان فراهم می‌کند تا از کیفیت عسل خود مطلع باشند.
4- آموزش و مشاوره
موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و بالاخص بخش تحقیقات گیاهان دارویی علاوه بر ارائه خدمات آزمایشگاهی، در برگزاری دوره های آموزشی گروهی و خصوصی در حوزه آنالیز ترکیبات موثره گیاهی فعالیت دارد. همچنین این بخش با قابلیت ارائه مشاوره‌های تخصصی در تمامی حوزه‌های اکولوژیکی، زراعی و فرآوری گیاهان دارویی آماده همکاری با دانشجویان، محققان، کشاورزان و تولید کنندگان گیاهان دارویی کشور است.
5- تعامل با شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی
ارتباط موؤسسه با شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی تعاملی و سازنده است. اغلب متقاضیان خدمات آزمایشگاهی پژوهشگران و دانشگاهیان می‌باشند که قادرند با یک جستجوی ساده دستگاه یا آزمون در شبکه فناوریهای راهبردی، آزمایشگاه مورد نظر خود را انتخاب نمایند و از طرح‌های تخفیف فصلی شبکه آزمایشگاهی فناوری استفاده کنند. شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی از طرفی دیگر با کاهش هزینه‌های پرداختی توسط متقاضی، با افزایش مشتری مداری و افزایش حجم درخواست‌ها به یاری آزمایشگاه‌ها آمده است. همچنین علاوه بر طرح‌های تخفیف، سایر طرح‌های حمایتی نظیر استقرار استاندارد 17025 و کالیبراسیون دوره‌ای تجهیزات با حمایت و نظارت شبکه به طور مستمر در حال انجام است، که این نیز گامی مثبت و موثر در جهت افزایش کیفیت خدمات آزمایشگاهی و کاهش هزینه‌های پیش رو برای آزمایشگاه‌هاست.
بخش تحقیقات گیاهان دارویی در راستای تحقق سیاست‌های موسسه، آماده ارائه بیش 70 آزمون به متقاضیان خدمات آزمایشگاهی می‌باشد. فهرست آزمون‌ها و تعرفه‌های مربوطه در سایت شبکه آزمایشگاهی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور به آدرس http://labsnet.rifr-ac.ir قابل رویت است.