به گزارش پایگاه خبری شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی، مریم جهان پناه مسئول آزمایشگاه زیست فناوری پژوهشگاه مواد و انرژی در دومین کارگروه تخصصی زیست‌فناوری که تیرماه امسال و به میزبانی این پژوهشگاه برگزار شد، به تبیین مفهوم زیست‌سازگاری و اهمیت آن در فرآورده‌های زیستی از جمله دستگاه‌ها و مواد مصرفی پزشکی پرداخت.
این فعال حوزه آزمایشات و تحقیقات زیستی با بیان این‌که زیست‌سازگاری مربوط به رفتار زیست ماده‌ها در زمینه‌های مختلف است، توضیح داد: زیست سازگاری به این معنی است که بیومتریال (موادزیستی) در بدن کم‌ترین پاسخ ایمنی را ایجاد کند و به بافت آسیبی نرساند. در واقع زیست‌سازگاری به مفهوم وجود تطابق بین بیومتریال با بافتی است که در تماس با آن است.
جهان پناه افزود: سمیت سلولی، حساسیت‌زایی و تحریک‌زایی سه فاکتور اصلی است که باید قبل از ورود بیومتریال به بدن به‌وسیله آنالیزهای شیمیایی، کشت سلول و مطالعات حیوانی بررسی شود.
این فعال حوزه زیست‌فناوری، درباره بیومتریال توضیح داد: بیومتریال ها به ترکیباتی می‌گویند که در دستگاه‌های پزشکی ایمپلنت‌های دندانی، ضربان‌ساز قلب، پروتزهای استخوانی، دریچه های قلب و فنر رگ‌ها یا حامل‌های دارویی استفاده می‌شوند. این ترکیبات با دو روش طبیعی و مصنوعی تهیه می‌شوند. بیومواد طبیعی پلیمرها یا موادمعدنی موجود در طبیعت هستند و بیومتریال سنتزی در آزمایشگاه تولید می‌شوند.
وی همچنین به انواع بیومتریال‌ها اشاره کرد و گفت: فلزات، پلیمرها، هیدروژل‌ها، سرامیک و شیشه انواع بیوموادی هستند که در ساخت تجهیزات پزشکی کاربرد دارند. این مواد باید ویژگی‌های شیمیایی و مکانیکی مناسبی برای عملکرد کارآمد در بدن داشته باشند. زیست سازگاری یکی از این ویژگی‌ها است.
جهان پناه، با بیان این‌که تعداد بسیار کمی از بیومتریال ها در بدن کاملا خنثی هستند، ادامه داد: بیشتر این ترکیبات طیفی از واکنش‌های ایمنی ایجاد می‌کنند. به همین دلیل قبل از انتقال این مواد به بدن باید ویژگی‌های مختلف آن‌ها به ویژه زیست‌سازگاری را بررسی کنیم. هر چه سیستم تشکیل شده از بیوماده پیچیده‌تر باشد، به تست‌های بیشتری برای اطمینان از زیست‌سازگاری آن نیاز است.
مدیر آزمایشگاه زیست‌فناوری پژوهشگاه مواد و انرژی درباره آزمایش روی بیومتریال‌ها گفت: این تست‌ها در سه مرحله آنالیز ترکیب شیمیایی، تست‌های in vitro و تست‌های حیوانی(In Vivo) انجام می‌شود. به علاوه می‌توان ویژگی‌های یک سیستم زیستی را قبل از تست‌های حیوانی و ورود به بدن انسان به‌وسیله شبیه‌سازی‌های کامپیوتری (in silico) بررسی کرد. تست‌های زیست‌سازگاری سمیت سلولی، حساسیت‌زایی، تحریک کنندگی، سمیت سیستمیک و سمیت ژنتیکی بیومواد را در محیط آزمایشگاه و بدن موجود زنده بررسی می‌کنند.
این فعال حوزه تحقیقات و آزمایشات زیست‌فناوری درباره استانداردهای حوزه زیست‌سازگاری گفت: استاندارد ISO 10993 یکی از استانداردهای لازم برای سنجش زیست سازگاری تجهیزات پزشکی است. مجموعه استانداردهای ISO 10993 به ارزیابی بیولوژیکی یا زیست سازگاری دستگاه های پزشکی بر اساس مواد، نوع تماس و مدت زمان می پردازد.
گفتنی است آزمایشگاه زیست فناوری پژوهشگاه مواد و انرژی، از مجهزترین آزمایشگاه ها در زمینه زیست شناسی سلولی و مولکولی به شمار می‌رود که از سال 1390 به دانشجویان، پژوهشگران، فعالان حوزه فناوری و نوآوری و صنعت، همچنین مراجعان از حوزه‌های مختلف از جمله دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی، صنایع دارویی، بیمارستان ها و سایر ارگان های پزشکی خدمات آزمایشگاهی ارائه می‌کند.
از مهم‌ترین خدمات این آزمایشگاه می‌توان به کشت سلول، فروش سلول، انواع رنگ‌آمیزی‌های سلول، بررسی سمیت سلول، بررسی مورفولوژی سلول و آماده سازی نمونه ها برای مشاهده با میکروسکوپ SEM، واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR)، آزمایشات Real Time PCR و الکتروفورز با بهره‌گیری از آخرین تجهیزات آزمایشگاهی دنیا اشاره کرد.
آزمایشگاه زیست‌فناوری در پژوهشگاه مواد و انرژی، در استان تهران استقرار دارد و خدمات متنوع یادشده را بر بستر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی،ۀ به مخاطبان سراسر کشور ارائه می‌دهد.
فهرست تجهیزات، خدمات آزمایشگاهی و روش آزمون‌های این آزمایشگاه در پایگاه اینترنتی شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی قابل مشاهده است.