دو راهکار تحقق خریدهای دولتی از داخل کشور؛ تشویق و الزام

استفاده از تجهیزات تولید داخل توسط دستگاه‌های دولتی یکی از روندهای قابل تقدیر طی سال‌های اخیر است که می‌تواند تاثیر به سزایی در ارتقاء محصولات دانش‌بنیان ایرانی داشته باشد.

رضا اسدی فرد، مدیر کارگروه صنعت و بازار ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت و معدن گروه اقتصادی خبرگزاری آنا درباره لزوم عرضه نیازمندی‌های دستگاه‌های دولتی و پاسخ به آن‌ها توسط تولیدکنندگان داخلی، گفت: عرضه نیازمندی‌های دستگاه‌های دولتی حرکت بسیار خوبی است که به تازگی شروع شده است. در این مدل، دستگاه‌های دولتی نیازهای‌شان را طرح می‌کنند تا تیم‌‌های دانشگاهی و شرکت‌های دانش‌‌بنیان به آن‌ها پاسخ و موضوعاتی برای کار داشته باشند. اما این فقط آغاز کار است و برای ادامه باید الزاماتی در نظر گرفته شود.

وی در ادامه افزود: اول آنکه سازوکارهایی باشند تا مجموعه‌ها یکدیگر را بشناسند، نیازها معرفی شوند و برای هر نیازی مجموعه‌‌هایی پیدا شوند که بخواهند در جهت رفع آن‌ها کار کنند. در این مسیر به سیستم‌ها و مکانیسم‌‌های حمایتی احتیاج است. زیرا تحقیق و توسعه (R&D) تطبیقی و تکمیلی لازم است تا فناوری با نیازها متناسب شوند. اما اکنون ما چنین نهادهای حمایت‌گری نداریم. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی می‌‌توانند این حمایت‌ها را انجام دهند. همچنین باید سازوکارهای قانونی باشد تا سازمان‌‌های متقاضی هم تشویق و هم ملزم شوند.

اسدی در خصوص نقش کارگزاران تبادل فناوری ( بروکرها) در بهم‌‌‌رسانی عرضه و تقاضا کننده‌های فناوری، گفت: هر جایی که بخواهید عرضه­‌هایی را به تقاضایی برسانید، به بروکر نیاز است. در شکل­‌های قدیمی این به صورت آژانس املاک و تاکسی‌‌های تلفنی قابل مشاهده بود و در اشکال جدید اسنپ و دی جی کالا هستند که کار واسطه‌گری می‌کنند. مطمئنا در حوزه فناوری به عنوان کالا، نیاز به بروکر است. البته کالاهای عادی راحت­‌تر ارزش‌‌گذاری می‌شود و بنابراین می‌‌توان درصدی را برای حق‌‌الزحمه کارگزاری در نظر گرفت. اما در مورد فناوری این کار سختی است. چرا که هم ارزش‌گذاری مشکل است و هم شناخت چنین کارکردی.

مدیر کارگروه صنعت و بازار ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در مورد راهکارهای ترغیب دستگاه‌‌های دولتی برای عرضه نیازمندی‌ها گفت: مشکل این است که بسیاری از دستگاه‌ها نیاز واقعی به نوآوری ندارند. پیشران اصلی این مساله، رقابت است. سازمان‌هایی که درگیر رقابت هستند، مشتری اصلی نوآوری به شمار می‌‌روند. سازمان‌‌هایی که چیزی به اسم رقابت ندارند و در حوزه خود انحصاری هستند عملا انگیزه کمی دارند تا از نوآوری استفاده کنند مگر آنکه دیگر امکان واردات ماده یا محصولی که برایشان حیاتی است را از دست دهند. در این صورت به حوزه داخل توجه می‌کنند. بنابراین راهکار در ایجاد فضای رقابت است.

وی تاکید کرد: از سویی باید بروکرها آموزش‌های خاصی ببیند. زمانی که نیاز به واسطه احساس نشود، شاید چندان هم با آن حرفه ­ای برخورد نشود. اما لازم به ذکر است که بروکرها نیازمند کسب یکسری توانمندی‌ها از جمله توانمندی مذاکره، ارزش‌گذاری، توانمندی فناوری پیکربندی و مباحث حقوقی هستند. کارگاه‌های آموزشی آن‌ها محدود است و باید این مساله توسعه یابد.

اسدی فرد درخصوص توان شرکت‌‌های دانش‌بنیان برای تامین نیازهای وارداتی کشور گفت: با شناختی که بنده از حوزه علم و فناوری دارم، کشور در هیچ حوزه‌ای بن بست فنی ندارد. مسائل ما از جنس فنی نیست. اگر جنس فنی هم باشد، دلیل آن عدم وجود سازوکاری برای طرح و حل آن است. جنس مشکلات بیشتر انسانی و مدیریتی است. دستگاه‌های دولتی بازار خود را در اختیار تولیدکنندهای داخلی قرار دهند. ظرفیت‌های بالا در دانشگاه و مراکز پژوهشی ایران وجود دارند ولی متاسفانه از آن‌ها استفاده نشده است.