به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری؛ بخش‌های گوناگونی در کشور از دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و حتی شرکت‌های خصوصی هریک به میزان مشخصی از توانمندی و امکانات آزمایشگاهی برخوردار هستند. ضرورتی که میتواند به عنوان مهم‌ترین و اساسی‌ترین زیرساخت و پایه برای پژوهش‌های کاربردی و در نهایت تولید محصول فناورانه، تحقق اقتصادی مبتنی بر دانش و فناوری را رقم بزند.
پژوهش‌های کاربردی به عنوان پایه و اساس پیشرفت و دست‌یابی به فناوری‌های جدید،نیازمند دسترسی محققین به تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته و استاندارد و شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری با همین هدف هم‌افزایی توانمندی‌های آزمایشگاهی کشور کار خود را آغاز کرده است.
دامنه پوشش این شبکه شامل آزمایشگاه‌های خدماتی است و آزمایشگاه‌های پژوهشی و آموزشی را شامل نمی‌شود. این شبکه علاوه بر مراکز آزمایشگاهی زیرمجموعه سازمان‌های دولتی و وزارتخانه‌های مختلف، مراکز آزمایشگاهی بخش خصوصی را نیز در بر می‌گیرد. بخش‌های آزمایشگاهی وابسته به انواع مؤسسات تحقیقاتی و آموزش عالی اعم از دانشگاه، پژوهشگاه، مرکز تحقیقاتی و مواردی از این دست، میتوانند در این شبکه عضو شده، فعالیت کنند.
شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اهدافی چون بهبود کیفی و افزایش کمی خدمات آزمایشگاهی در حوزه‌های فناوری راهبردی و آسان‌تر شدن دسترسی پژوهشگران و صنایع کشور به خدمات آزمایشگاهی را در دستور کار خود قرار داده است.
این شبکه آزمایشگاهی با جمع آوری اطلاعات جامع در مورد تعداد و نوع تجهیزات آزمایشگاهی و پراکندگی آن در سطح کشور با هدف نیازسنجی صحیح برای توسعه توان آزمایشگاهی کشور با برگزاری نشست‌های تخصصی و آموزشی ارتقای دانش فنی کارشناسان آزمایشگاه‌ها از طریق آموزش و به اشتراک‌گذاری تجارب در دستور کار خود قرار داده است.
استانداردسازی فعالیت‌های آزمایشگاهی و ارایه خدمات با نتایج قابل اعتماد یکی دیگر از گام‌هایی است که این شبکه آزمایشگاهی با حمایت از آزمایشگاه‌ها برای استقرار استاندارد IE/17025 پیموده است.
شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بر اساس سرفصل‌های اصلی حمایتی گوناگونی از اعضای خود حمایت می‌کند که حمایت از تعمیر و نگهداری، ارتقا، کالیبراسیون و تأمین قطعات برای تجهیزات موجود، برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی و یا حضور کارشناسان مراکز در این دوره‌ها و همچنین ایجاد و فعالیت کارگروه‌های تخصصی دستگاهی به منظور ایجاد جریان دانش و ارتقای توانمندی کارشناسان بخشی از این سرفصل‌های حمایتی به شمار می‌روند.
اما این شبکه آزمایشگاهی ضمن حمایت از مراکز عضو برای پیاده‌سازی نرم‌افزار مدیریت اطلاعات آزمایشگاهی تولید داخل کشور در شرایط خاص و با توجه به نیاز کشور، از خرید تجهیزات آزمایشگاهی داخلی و خارجی که به بهبود خدمت‌رسانی آزمایشگاه‌ها به عرصه تحقیق و پژوهش را به دنبال داشته باشد حمایت خواهد کرد.
چند مرکز عضو شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی هستند؟
شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری در حالی که نخستین روزهای فعالیت خود را با کم‌تر از 20 مرکز آزمایشگاهی آغاز کرد، امروز 232 عضو قطعی دارد که هر کدام مجموعه‌ای از خدمات و تجهیزات را به مشتریان ارائه می‌دهند.
همچنین 71 عضو آزمایشی در فرآیند قطعی شدن عضویت قرار دارند و 110 آزمایشگاه به صورت غیر عضو، در مجموع به بیش از 413 عضو رسیده‌اند.
اما عموم مراکز عضو از بخش‌های علمی و دانشگاهی هستند، به طوری‌که مراکز آزمایشگاهی وزارت علوم 40 درصد، بخش خصوصی 28 درصد، دانشگاه آزاد 5درصد و وزارت‌خانه‌ها بالغ بر 15 درصد از آزمایشگاه‌های عضو را شامل می‌شوند.
شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی بیش از 8400 تجهیز آزمایشگاهی را از این آزمایشگاه‌ها در اختیار مشتریان خود قرار داده و تا کنون بیش از 84 هزار خدمت اعتباری به ثبت رسیده است.
برای ارتقای علمی و دانش فعالان شبکه، چه نشست‌هایی برگزار شده است؟ چه تعداد و چه میزان استقبال شده؟
پاسخ: شبکه آزمایشگاهی به منظور ایجاد بستری برای به اشتراک گذاری تجربیات و برقراری جریان دانش بین کارشناسان آزمایشگاه‌ها و ایجاد انگیزه برای آموختن روش‌های جدید انجام آزمون، کارگروه‌های تخصصی را ایجاد نموده و کارشناسان متخصص دستگاهی در راستای ارتقای علمی خود در کارگروه‌های شبکه فعالیت می‌کنند. در هر کارگروه تخصصی، کارشناسانی از مراکز عضو شبکه حضور دارند که با یک نوع یا یک خانواده از دستگاه کار می‌کنند.
تا کنون شش کارگروه تخصصی دستگاهی و یک کارگروه تخصصی استاندارد و کالیبراسیون در شبکه تشکیل و فعالیت می‌کنند و بیش از 350 عضو دارند. از جمله دستاوردهای این کارگروه‌ها می‌توان به انتشار 4 عنوان کتاب مرجع تخصصی، تدوین و انتشار 6 استاندارد ملی و انتشار بیش از 65 عنوان مقاله تخصصی دستگاهی اشاره کرد.
در سال 95، شبکه آزمایشگاهی 5 نشست ویژه اعضای کارگروه‌های تخصصی دستگاهی شبکه برگزار نمود. این نشست‌ها برای کارگروه تخصصی کروماتوگرافی، کارگروه تخصصی میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)، کارگروه تخصصی میکروسکوپ پروبی روبشی(SPM)، کارگروه تخصصی پرتو ایکس و کارگروه دستگاه TEM شبکه آزمایشگاهی برگزار گردید و کارشناسان عضو این کارگروه‌ها به بحث و تبادل نظر با یکدیگر پرداختند.
تا بیستم خردادماه 96، مبلغ 796 میلیون ریال بابت حمایت از استقرار استانداردهای آزمایشگاهی از سوی شبکه از مراکز عضو (دولتی و خصوصی) حمایت صورت گرفته است. همچنین پژوهشگران در مجموع به میزان 34,313 میلیون ریال در قالب طرح های تخفیف و اعتبارات، از اعتبارات شبکه آزمایشگاهی استفاده کرده اند.
اما چه کسانی میتوانند از خدمات شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی بهره ببرند؟ اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، برگزیدگان بنیاد ملی نخبگان، منتخبین پسا دکتری خارج از کشور، منتخبین سرآمدان علمی ایران، اعضای باشگاه مشتریان شبکه آزمایشگاهی، افراد معرفی شده از سوی ستادهای فناوری راهبردی و شرکت‌های دانش بنیان از جمله استفاده کنندگان از اعتبارات خدمات آزمایشگاهی هستند.
نخستین گام برای عضویت مراکزی که می‌خواهند به عضویت این شبکه درآیند مطالعه دستورالعمل عضویت است و در صورتی که شرایط عضویت را داشته باشند با مراجعه به پیوند عضویت آزمایشگاه ها در وبگاه شبکه، 3 فایل (نامه درخواست عضویت، فایل اکسل خدمات 3 ماه اخیر آزمایشگاه و فرم اطلاعات آزمایشگاه) را دریافت، تکمیل و برای ایمیل این شبکه به نشانی INFO@LABSNET.IR ارسال کنند.
شبکه آزمایشگاهی به منظور حمایت از پژوهشگران و محققین، اعتباراتی در قالب طرح‌های تخفیف برای گروه‌های مختلف پژوهشی درنظر گرفته که هر گروه از افراد با توجه به شرایط خود میتوانند از طرح تخفیف خدمات آزمایشگاهی مربوطه بهره مند شوند. برای این منظور ابتدا لازم است پژوهشگران و شرکت‌ها با ورود به سایت شبکه آزمایشگاهی و انتخاب ثبت نام افراد و شرکت‌ها، در باشگاه مشتریان شبکه آزمایشگاهی ثبت نام نموده و سپس با توجه به شرایط مربوط به هر طرح، با انتخاب تخفیف مربوط به خود، از اعتبارات آن برای دریافت خدمات استفاده کنند.
به عنوان نمونه هر شرکتی که دانش بنیان باشد، نماینده آن شرکت پس از ثبت نام شرکت و انتخاب طرح تخفیف مربوطه میتواند از اعتبار ویژه شرکت های دانش بنیان تا سقف 20 میلیون ریال با درصد تخفیف 50 درصد استفاده نماید. برای دریافت خدمات از مراکز عضو شبکه نیز فرد دارای اعتبار میتواند با مراجعه به آزمایشگاه و ارایه کارت ملی خود، از خدمات آزمایشگاه مورد نظر بهره‌مند شود.