با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری‌ها و گسترش دامنه اثر و مرزهای نقش آفرینی‌ها، حوزه‌های گوناگون فناورانه بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شده و همگرایی آنها لزوم وجود آزمایشگاه‌ها و مجموعه‌های تحقیقاتی همگرا را ایجاب می‌کند. باتوجه به نیاز به زیرساخت آزمایشگاهی برای بهینه سازی نمونه های نانوامولسیون گیاهان دارویی که کاربردهای فراوانی نیز در صنایع غذایی دارند، ضرورت وجود آزمایشگاهی با تجهیزات مورد نیاز جهت تولید و بررسی نانوامولسیون ها احساس شد؛ آزمایشگاهی که در آن نه تنها دستگاه های تولید عصاره و اسانس قابل استفاده باشند، بلکه بتوان از تجهیزات ساخت نانوامولسیون ها و بررسی ترکیبات و اندازه ذرات و پایداری نانوامولسیون های تولیدی نیز استفاده بهینه ای در علوم و مهندسی صنایع غذایی کرد.
آزمایشگاه فناوری نانو (تحقیقات اولتراسونیک) از سال گذشته فعالیت خود را آغاز کرده و از تجهیزات مورد نیاز برای آزمایشات و توسعه پژوهش‌ها در این زمینه بهره‌مند است. از جمله این تجهیزات می‌توان به دستگاه های اسپری درایر، هموژنایزر، اولتراسونیک حمام بخار، اولتراسونیک پروب دار به منظور تهیه نانوامولسیون و دستگاه های کالریمتر، توربیدومتر و اسپکتروفتومترجهت بررسی کیفیت و دستگاه های کلونجر، روتاری، بیوراکتور، سانتریفیوژ، شیکر ارلن و شیکر اینکوباتور، بن ماری، اتوکلاو به منظور تهیه و تغلیظ عصاره اشاره کرد.
این آزمایشگاه میان رشته‌ای، توانسته است با کمک متخصصین خود از رشته های مختلف، پیوند میان پژوهش‌ها و آزمایش‌های نانو فناوری، گیاهان دارویی، میکروب شناسی مواد غذایی و صنایع غذایی را برقرار کند.
آزمایشگاه فناوری نانو (تحقیقات اولتراسونیک) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، خدمات خود را در زمینه تولید و بهینه سازی فرمولاسیون نانوامولسیون گیاهان دارویی و ترکیبات گیاهی کاربردی در علوم و مهندسی صنایع غذایی مبتنی بر استانداردهای روزآمد مانند استانداردهای الزامات مدیریت تضمین کیفیت و نیز استاندارد اتحادیه اروپا ارائه می کند.
پروژه های پژوهشی
ازجمله پروژه های قابل توجه که در آزمایشگاه صورت گرفته و همچنین طرح‌های برون دانشگاهی که به ثبت پتنت بین‌المللی رسیده است می‌توان به محصول زعفران تحت عنوان محصول نانوامولسیون زعفران ایرانی اشاره کرد.
در این محصول آماده به مصرف، ضمن حفظ و افزایش خواص ارگانولپتیکی (طعم، رنگ و بو) ماندگاری تا 6 ماه افزایش یافته است این مهم درصورتی است که هیچ گونه ماده نگهدارنده و شیمیایی در فرمولاسیون به کار نرفته و ضریب تبدیل نیز افزایش یافته است.
از دیگر محصولات توسعه یافته، نانوامولسیون گل محمدی است که این محصولات با شرکت در فستیوال های بین المللی اتحادیه اروپا، آسیا و کشور کانادا موفق به اخذ گواهی ها و مدال های طلا و نیز استاندارد های ملی و بین المللی شده اند، همچنین علاوه بر موارد ذکر شده تحقیقات در زمینه نانوامولسیون سایر ترکیبات گیاهان دارویی و ترکیبات گیاهی کاربردی در علوم و مهندسی صنایع غذایی در این آزمایشگاه در دست اقدام هستند.
دوره‌های آموزشی
تاکنون دوره هایی تحت عنوان روش های تولید نانوامولسیون با تکنیک اولتراسونیک، اسانس و عصاره گیری در علوم و مهندسی صنایع غذایی و کارگاه نانوامولسیون و تکنیک فناوری با اولتراسونیک در این آزمایشگاه به صورت تئوری و عملی برگزار شده است. در ادامه کارگاه های بیشتری در ارتباط با فرآیندهای تولید نانوامولسیون برگزار خواهد شد. مخاطبان این دوره دانشجویان علوم و مهندسی صنایع غذایی و کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی هستند.
یکی از خواص قابل توجه اسانس و عصاره گیاهان دارویی در علوم و مهندسی صنایع غذایی، آنتی اکسیدان و آنتی باکتریال بودن این ترکیبات است اما با توجه به موانع موجود در استفاده از این ترکیبات مانند فرار بودن و عدم انحلال آنها در آب، بهره‌مندی از فناوری نانو و نانوامولسیون مطرح می‌شود؛ این موضوع حلقه اتصال رشته‌های یادشده با یکدیگر است.
گفتنی است، فهرست توانمندی‌ها، خدمات و تجهیزات آزمایشگاه فناوری نانو (تحقیقات اولتراسونیک)، در پایگاه اینترنتی شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی و دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات به نشانی www.srb.iau.ir/ultrasoniclab/fa قابل مشاهده است.
