صفحه اصلی

طی دو سال گذشته، پنج دوره آموزشی محاسبه عدم قطعیت برای مراکز آزمایشگاه‌های عضو شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی برگزار شد.

مصطفی دستمردی مدرس و مشاور سیستم‌های مدیریت کیفیت در حوزه آزمایشگاهی و مدیر کیفیت پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران  درباره این ارزیابی گفت: « بیان عدم قطعیت اندازه‌گیری برای قضاوت در خصوص مناسب و کافی‌بودن مقدار کمیت اندازه‌گیری‌شده ضروری است. به دلیل وجود عدم قطعیت در اندازه‌گیری، همیشه ریسک تصمیم‌گیری اشتباه وجود دارد و به منظور تعیین سطح ریسک‌های پذیرش و رد اشتباه، باید ابتدا عدم قطعیت اندازه‌گیری و سطح ریسک‌های تصمیم‌گیری ناشی از فرایند اندازه‌گیری توسط کارکنان آزمایشگاه‌ها به نحو مناسبی ارزیابی شود و در صورتی که سطح ریسک‌های تصمیم‌گیری در آزمایشگاه، بالا ارزشیابی شد باید اقدامات مناسبی برای بهبود کیفیت نتایج اندازه‌گیری و کاهش سطح ریسک‌ها تعریف و اجرا شود. برای ارزیابی عدم قطعیت اندازه‌گیری، رویکردهای متفاوتی وجود دارد و در حال حاضر کارکنان آزمایشگاه‌های داخل کشورمان در خصوص این رویکردها از آگاهی و دانش نسبتاً کمی برخوردار هستند. بر این اساس برگزاری دوره‌های آموزشی عمومی و تخصصی ارزیابی عدم قطعیت اندازه‌گیری و آشنایی با اهمیت آن برای کارشناسان مراکز آزمایشگاهی امری ضروری است که به ارتقاء و به روز نگه‌داشتن دانش آزمایشگاهی در کشورمان کمک شایانی می‌کند.»

 

 

دستمردی درباره برگزاری این دوره‌ها گفت: « در دو سال اخیر پنج دوره آموزشی تخصصی برای ارزیابی عدم قطعیت اندازه‌گیری توسط اینجانب برای مراکز آزمایشگاه‌های عضو شبکه آزمایشگاهی فناوری و اعضاء کارگروه‌های تخصصی شبکه برگزار شد. این دوره‌ها عبارتند از:

1- دوره آموزشی ارزیابی عدم قطعیت اندازه‌گیری برای انواع آزمون‌های شیمیایی مربوط به مواد نفتی با نرم‌افزار QMSys GUM‌ در خرداد و شهریورماه 1398 در پژوهشگاه صنعت نفت

2- دوره آموزشی ارزیابی عدم قطعیت در اندازه‌گیری با میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM) با نرم‌افزار QMSys GUM  در تیرماه 1398 در پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران

3- دوره آموزشی ارزیابی عدم قطعیت اندازه‌گیری برای تعیین اندازه ذرات با دستگاه پراکندگی نور پویا (DLS) با نرم‌افزار QMSys GUM ‌ در دی‌ماه 1397 در دانشگاه صنعتی امیرکبیر

4- دوره آموزشی ارزیابی عدم قطعیت اندازه‌گیری با نرم افزار QMSys GUM‌ برای اعضاء کارگروه آنالیز عنصری شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی در مهرماه 1397 در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

5- دوره آموزشی ارزیابی عدم قطعیت اندازه‌گیری با نرم افزار QMSys GUM‌ برای اعضاء کارگروه کروماتوگرافی شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی  در شهریورماه 1397 در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران»

 

وی در ادامه گفت: « دوره‌های آموزشی فوق با هدف افزایش دانش تخصصی کارکنان در خصوص اهمیت و نحوه تخمین عدم قطعیت اندازه‌‌گیری به صورت کارگاهی برگزار گردید و مطالب ارائه شده در این دوره‌های آموزشی متناسب با نیاز شرکت‌کنندگان در این دوره‌های آموزشی انتخاب شده بودند. به عنوان نمونه برای اعضاء کارگروه کروماتوگرافی نمونه مثال‌هایی برای محاسبه عدم قطعیت اندازه‌گیری با دستگاه HPLC و GC-MS و یا برای اعضاء کارگروه آنالیز عنصری نمونه مثال‌هایی برای محاسبه عدم قطعیت اندازه‌گیری با دستگاه ICP  و AAS ارائه شد.»

 

استانداردهای ISO/IEC 17025 و ISO 15189 که برای احراز صلاحیت آزمایشگاه‌های آزمون و اندازه‌گیری استفاده می‌شوند، مراکز آزمایشگاهی را ملزم نموده‌اند که برای نتایج اندازه‌گیری خود، عدم قطعیت را ارزیابی نمایند. دامنه کاربرد این استانداردها در برگیرنده تمامی مراکز آزمایشگاهی تحقیقاتی، صنعتی و همچنین مراکز آزمایشگاهی تشخیص طبی می‌شود.

 

استانداردهای بین‌المللی هر چند سال یک‌بار مورد بازنگری قرار می‌گیرند. اگر تغییرات اعمال شده در آنها جزئی باشد نیاز به تکرار دوره‌های آموزشی برای کارکنان آزمایشگاه‌ها نیست. ولی در برخی از موارد تغییرات ایجاد شده چشمگیر است. در این موارد برگزاری مجدد دوره آموزشی برای کارکنان آزمایشگاه‌ها توصیه می‌شود. همچنین در برخی از حوزه‌های اندازه‌گیری، استانداردها، راهنماها و مشخصه‌های فنی جدیدی برای ارزیابی عدم‌قطعیت اندازه‌گیری به تازگی منتشر شده است.

 

مدیر کیفیت پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران در پایان گفت: « در حال حاضر برخی درخواست‌ها برای برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی توسط مراکز آزمایشگاه عضو شبکه و کارگروه‌های شبکه آزمایشگاه فناوری راهبردی ارائه شده است که در سال آینده با صلاحدید مسئولین شبکه فناوری‌های راهبردی برنامه‌ریزی و اجرا خواهند شد.»