به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، دکتر دهقانی با اعلام این مطلب در نشست خبری "معرفی نظام جدید ارزیابی و حمایت از شرکت ها و موسسات دانش‌بنیان" که روز دوشنبه در محل ساختمان معاونت علمی برگزار شد، خاطرنشان کرد: دوره جدید حمایت و توسعه شرکتهای دانش‌بنیان، مبتنی بر نقش‌آفرین ساختن این شرکتها در اقتصاد و زندگی جامعه است. فعالیت‌های معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری طی یک دهه اخیر ذیل قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان مصوب سال 1389 تعریف شده بود و پس از گذشت یک دهه از اجرای این قانون، رویکردی تحولی و تعریف سازوکاری جدید در ارزیابی و حمایت از این شرکتها ضروری به نظر می‌رسید. بر این اساس، آیین‌نامه جدید ارزیابی و حمایت از شرکتها و موسسات دانش‌بنیان، براساس ماده (3) آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکتها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات در 18 اردیبهشت ماه 1402 به تصویب «کارگروه دایمی شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان» رسید.
وی با بیان این که اگر در ابتدای کار ۵۰ شرکت‌دانش بنیان در زیست بوم فناوری و نوآوری کشور حضور داشتند، امروز قریب به ۹ هزار شرکت دانش بنیان در عرصه اقتصاد دانش بنیان نقش آفرینی می کنند، خاطرنشان کرد: نظام ارزیابی و حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان در امتداد تصویب قانون جهش تولید دانش بنیان اجرائی شده است. تدوین نظام جدید ارزیابی شرکتهای دانش‌بنیان با تکیه بر تجربیات حاصل از یک دهه اجرای قانون حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان و با شش ماه مطالعه فشرده صورت گرفت که و طی این فرآیند، دیدگاه‌ها و نظرات متخصصان 100شرکت توانمند، صاحب تجربه و تاثیرگذار در کنار دیدگاه‌ها و پیشنهادهای اندیشمندان و صاحب‌نظران این عرصه دریافت شد. در نظام ارزیابی جدید شرکتهای دانش‌بنیان، با یک رویکرد و نگرش جدید، ضمن پوشش نقاط ضعف نظام قبلی، سرفصل‌ها و راهبردهای تازه متناسب با ویژگی زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان تعریف شود تا نقش شرکتهای دانش‌بنیان در اقتصاد و تحول جامعه افزایش یابد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری، مهم‌ترین ویژگی نظام ارزیابی جدید را توجه جدی به اثرگذاری و میزان رشد شرکتها دانست و افزود: روح حاکم بر آیین نامه ارزیابی این است که فناوری را صرفا بر مبنای بالا بودن و پیچیدگی آن قصاوت نکنیم. اگرچه پیچیدگی فناورانه همچنان در ارزیابی شرکتها عنصری بسیار مهم به شمار می‌رود، اما در رویکرد جدید محصولات، خدمات و فرآیندهای دانش‌بنیان نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. دانش بنیان محدود به فناوری نیست و سطح تاثیرگذاری در ابعاد و اندازه مشخص، معیار ارزیابی و حمایت از شرکت خواهد بود.
دهقانی با بیان این‌که حمایت ها متناسب با نیاز هر دسته از شرکت های دانش بنیان و به صورت متوازن تعریف شده است، ادامه داد: در قالب این نظام ارزیابی، شرکتهای دانش‌بنیان مبتنی بر شاخص‌های «مرحله تولید»، «سطح فناوری» و «تسلط بر دانش فنی» در سه دسته شرکتهای نوپا، فناور و نوآوری دسته‌بندی و حمایت‌ها را متناسب با هریک از این سه دسته‌بندی دریافت خواهند کرد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس جمهوری تصریح کرد: شرکت های فعال در حوزه تحقیق، طراحی و توسعه کالاها و خدمات فناورانه که هنوز از نظر کسب و کاری و اقتصادی به بلوغ کافی دست پیدا نکرده اند، در صورت ساخت حداقل یک محصول در مقیاس نمونه آزمایشگاهی مطابق با فهرست کالاها و خدمات دانش بنیان مشروط به دارا بودن تمامی معیارهای ذکر شده برای کالاها و خدمات دانش بنیان و در صورتی که درآمد عملیاتی شرکت در آخرین اظهارنامه مالیاتی کمتر از 50 میلیارد ریال باشد و همچنین شرکت برنامه رشد خود را ارائه نموده و در فرآیند ارزیابی به تایید دبیرخانه برساند به عنوان شرکت دانش‌بنیان نوپا شناخته می شوند. در حال حاضر 80 درصد شرکتهای دانش بنیان، نوپا هستند.
وی خاطرنشان کرد: شرکت های فعال در حوزه تولید و توسعه کالاها و خدمات فناورانه و نوآورانه که از نظر کسب و کاری و اقتصادی به بلوغ کافی دست پیدا کرده اند، در صورت تولید تجاری حداقل یک کالا/خدمت دانش بنیان، مشروط به دارا بودن تمامی معیارهای کالاها و خدمات دانش بنیان، برخورداری از درآمد عملیاتی بیش از 50 میلیارد ریال، سهم کمتر از 50 درصد فروش کالاها/خدمات دانش بنیان شرکت از فروش کل شرکت در صورت ارائه برنامه رشد خود و تایید سالانه گزارش پیشرفت برنامه توسط دبیرخانه به عنوان شرکت دانش بنیان نوآور شناخته می شوند.در حال حاضر 13 درصد شرکتهای دانش بنیان (هزار و 174 شرکت) در این دسته بندی قرار دارند.
دهقانی افزود: شرکت های فعال در حوزه تولید و توسعه کالاها و خدمات فناورانه که از نظر کسب و کاری و اقتصادی به بلوغ کافی دست پیدا کرده اند، در صورت تولید تجاری حداقل یک کالا/خدمت دانش بنیان، مشروط به دارا بودن تمامی معیارهای کالاها و خدمات دانش بنیان، داشتن درآمد عملیاتی بیش از 50 میلیارد ریال، داشتن حداقل 10 نفر نیروی بیمه شده تمام وقت، سهم حداقل 50 درصدی فروش کالاها/خدمات دانش بنیان شرکت از فروش کل در صورت ارائه برنامه رشد خود و تایید سالانه گزارش پیشرفت برنامه توسط دبیرخانه به عنوان شرکت دانش بنیان فناور شناخته می شوند. در حال حاضر حدود هفت درصد شرکتهای دانش بنیان (593 شرکت) در این دسته قرار دارند.
رئیس بنیاد ملی نخبگان، ایجاد ارتباط و تعامل میان زنجیره‌های ارزشش در اقتصاد دانش‌بنیان را مهم‌ترین رویکرد آیین‌نامه جدید ارزیابی و حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان دانست و افزود: یکی از موارد مد نظر گرفته شده در آیین‌نامه جدید این است که بازی طوری طراحی شود که حلقه های این زنجیره با هم ارتباط داشته باشند. بر بستر این آیین‌نامه، زمینه برای ارتباط حلقه‌های علمی از جمله دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و تحقیقاتی با شرکتهای دانش بنیان نوپا، فراهم شده است. همچنین حلقه شرکتهای دانش‌بنیان نوپا به شرکتهای دانش بنیان نوآور متصل می‌شود و این زنجیره با ارتباط شرکتهای نوآور به شرکت های فناور تا ارتباط با شرکت های پیشران و بزرگ کشور تکامل می‌یابد. ارتباط این حلقه‌ها، منجر به تکامل زنجیره ارزش خواهد شد و در نهایت شاهد ارتباط واقعی میان دانشگاه و بخش تحقیقاتی کشور به عرصه اقتصاد و جامعه خواهیم بود.
دهقانی با بیان این‌که میزان تاثیرگذاری و رشد، از ملاک‌های اصلی نظام جدید ارزیابی دانش‌بنیان‌ها است، ادامه داد: از آنجایی‌که ارزیابی بر اساس میزان رشد و اندازه شرکتها است، یک فضای رقابت بین شرکتها برای توسعه شکل می‌گیرد ضمن این‌که انگیزه و تلاش لازم برای حل نیازهای جامعه را در آنان ایجاد می‌کند. برخی از شرکتهای دانش‌بنیان در حوزه‌های خاص فناوری فعالیت می‌کنند که ناظر به مأموریتی خاص است؛ به طور مثال در رفع تحریم، تامین یک ماده مؤثره راهبردی و بی نیازی از واردات فعالیت دارند که ملاک ارزیابی این شرکتها که ممکن است بازار عمومی نداشته باشند، صرفاً فروش و ارزش اقتصادی نیست. این شرکتها با توجه به مأموریت و فعالیتی که دارند، مورد حمایت قرار می‌گیرند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس جمهوری با اشاره به رویکرد جدید در فرآیند بررسی و ارزیابی شرکتها از کارگزاری‌ها به پارک های علم و فناوری صاحب صلاحیت و معتمد گفت: در نظام جدید ارزیابی به صلاحیت و تخصص ارزیاب‌ها توجه جدی صورت گرفته است و کارگزاران ارزیاب که بعضاً از تخصص و اشراف کافی برخوردار نبودند جای خود را به پارک‌های علم و فناوری معتمد، صاحب تخصص و تجربه خواهند داد؛ در این فرآیند جدید ارزیابی، پارک های علم و فناوری با ویژگی‌های یادشده، فرآیند ارزیابی را انجام می دهند اما همچنان فرآیند تایید توسط معاونت علمی صورت می‌گیرد این امر باعث می‌شود فرآیند ارزیابی شرکتها، دقیق، سریع تر و با دسترسی بهتری صورت بگیرد.
دهقانی، ضرورت توزیع و تخصیص متوازن منابع را یکی از الزام‌های رعایت شده در نظام جدید ارزیابی شرکتهای دانش‌بنیان دانست و افزود: توزیع صحیح منابع که هر شرکت متناسب با رشد و نیازش حمایت ها را دریافت کند یکی از اولویت‌هایی بود که در نظام جدید ارزیابی شرکتها مورد توجه قرار گرفت. همین هوشمندی، هدفمندی و دقت در تخصیص حمایت‌ها به رشد بهتر شرکت ها کمک می کند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری با اشاره به تخصیص قطعی و کامل معافیت مالیاتی به شرکتهای دانش‌بنیان نوپا افزود: در آیین نامه جدید، شرکت نوپا می‌تواند برای محصول دانش بنیان از معافیت مالیاتی بهره‌مند شود که همین امر انگیزه را برای شرکتهای تازه تاسیس در میان دانشگاهیان، نخبگان و متخصصان، ایجاد می کند.برای شرکت های فناور که به بلوغ رسیده اند و محدودیت معافیت مالیاتی برایشان وجود دارد، با تخصیص اعتبار مالیاتی جبران کننده است که این اعتبار در مسیر تحقیق و توسعه هزینه شود.
وی با بیان این که در نظام ارزیابی جدید نیازها و اولویت های ملی مانند امنیت غذا و کشاورزی که از سطوح فناورانه پایین‌تری برخوردارند، مورد توجه قرار گرفته است، افزود: پررنگ کردن موضوعات اولویت دار و افزایش تعداد محصولات و خدمات در آن فهرست، شرکت ها را ترغیب می‌کند که به این عرصه گام بگذارند و به تامین نیازهای راهبردی کشور کمک کنند. بر همین اساس، در قالب یک پیوست به فهرست محصولات و خدمات دانش‌بنیان، موضوعات اولویت‌دار نیز اضافه شده و شرکت هایی که در آن حوزه ها کار کنند، جزو دانش بنیان ها تلقی می شوند.
دهقانی بیان کرد: بر مبنای هدفگذاری صورت گرفته در زیست بوم دانش‌بنیان، تلاش داریم به نرخ رشد هفت درصدی از تولید ناخالص ملی برسیم؛ ضمن آن‌که سالانه یک درصد افزایش تولید ناخالص ملی را تحقق ببخشیم. همچنین به رشد 10 درصدی محصولات و خدمات دانش‌بنیان و کاهش سالانه یک درصد از نرخ بیکاری فارغ التحصیلان نایل شویم.
وی در ادامه آغاز برنامه برش استانی اقتصاد دانش بنیان برای نخستین بار در کشور و با اجرای پایلوت در پنج استان از هفته جاری را یکی دیگر از گام‌ها در راستای مردمی کردن اقتصاد دانش‌بنیان دانست و افزود: بر مبنای این برنامه ملی، تمامی بخش های استان ها از استانداری تا پارک های علم و فناوری در تحقق و رشد شاخص‌های پیش بینی شده در برنامه ملی برش استانی اقتصاد دانش‌بنیان نقش آفرین خواهند شد. برش زیست بومی دانشگاه‌های مطرح، یکی دیگر از اقدامات است تا ما را به اهداف یادشده در افزایش تولید ناخالص داخلی، نرخ بیکاری فارغ التحصیلان و محصولات و خدمات دانش‌بنیان برسیم.
دهقانی در پایان با اشاره به این‌که آیین‌نامه اجرایی قانون جهش تولید دانش‌بنیان، برای 12 وزارتخانه و دستگاه اجرایی از سوی وزارت کشور تصویب شده است، ادامه داد: تاکنون وزارت های نفت و نیرو، در انجام تکالیفشان نسبت به حمایت و هموارسازی بازار شرکتهای دانش‌بنیان، جلوتر از سایر دستگاه‌ها عمل کرده‌اند و خوشبختانه دولت در تحقق این هدف اهتمام دارند.