به گزارش پایگاه خبری شبکه آزمایشگاهی کشور، کارشناسان و اپراتورهای تجهیزات، یکی از مهم‌ترین دارایی‌های مجموعه‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی به شمار می‌روند زیرا نقشی اثرگذار و کلیدی در ارائه خدمات آزمایشگاهی کارآمد و ارتقای فعالیت مراکز، ایفا می‌کنند. نقش آفرینی اثربخش کارشناسان آزمایشگاه‌ها، به افزایش دقت تست و آزمون‌ها، پیشبرد پژوهش‌های دانشگاهی، توسعه فناوری‌ها و در نهایت تجاری‌سازی ایده‌های نوآورانه منجر شود.
شبکه آزمایشگاهی با هدف تشویق، ترغیب و تقدیر از کارشناسان توانمند و اثرگذار، عملکرد سال 1402 کارشناسان مراکز عضو را مورد ارزیابی قرار داد و در نهایت، کارشناسان منتخب را معرفی کرد.
بر اساس نتایج این ارزیابی، مهندس حسن عظیمی جویباری، کارشناس میکروسکوپ الکترونی روبشی نشر میدانی (FESEM) در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه دامغان، در جمع کارشناسان منتخب قرار گرفته است.
این فعال حوزه آزمایشگاهی و تحقیقاتی بیان کرد: دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد فیزیک گرایش حالت جامد و دکتری نانو فیزیک هستم. سابقه بیش از 15 سال کار به‌عنوان کارشناس آزمایشگاه‌های فیزیک در دانشکده فیزیک دانشگاه دامغان دارم.
وی با اشاره به کاربری دستگاه میکروسکوپ الکترونی روبشی نشر میدانی (FESEM) در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه دامغان، گفت: حدود دو سال است که با نصب دستگاه میکروسکوپ الکترونی ، به واسطه تخصص در رشته نانو فیزیک، با گذراندن دوره های آموزشی دستگاه به‌عنوان کارشناس دستگاه انتخاب شده و مشغول به خدمت رسانی به دانشجویان و استادان هستم.
کارشناس دستگاه میکروسکوپ الکترونی روبشی نشر میدانی دانشگاه دامغان افزود: به عنوان کارشناس آزمایشگاه، مسئولیت اصلی من دریافت نمونه های آزمایشگاهی از متقاضیان، ثبت در سامانه اداری دانشگاه، انجام آنالیز و تصویر برداری و تفسیر نتایج است. تفسیر نتایج دارای سه مرحله آماده‌سازی نمونه‌ها، تصویرگیری با بزرگ‌نمایی‌های مختلف، آنالیز عنصری توسط EDAX و تهیه نقشه توزیع ذرات یا آنالیز Mapping است.
عظیمی، در ادامه بیان کرد: با توجه به اینکه، بیش‌تر نمونه‌های آزمایشگاهی دریافتی در حوزه نانو ساختارها است، کیفیت عکس‌ها و دقت در آنالیز اهمیت بالایی دارد، بطوری‌که اطلاعات مهم و لازم برای تحقیق دانشجو و استاد فراهم شود.
نقش آفرینی کارشناس آزمایشگاهی در توسعه فناوری
این فعال حوزه پژوهش، با بیان اینکه مهم‌ترین هدف یک کارشناس توانمند آزمایشگاه باید جلب رضایت مشتری با ارائه خروجی با کیفیت باشد، ادامه داد: بارها اتفاق افتاده است که متقاضی، خود نسبت به ساختار نمونه‌ها آگاهی کافی ندارد و در این‌جا نقش اپراتور به‌عنوان یک راهنما، جدی می‌شود و من بخاطر سابقه قبلی تحصیل در رشته نانو فیزیک، تلاش می‌کنم تجربیاتم را در اختیار ایشان قرار دهم. مرتبط بودن تحصیلات یک اپراتور دستگاه، می‌تواند تاثیر بسزایی روی نتایج خروجی از دستگاه، کارایی، دقت و طول عمر دستگاه داشته باشد.
وی با بیان اینکه هدف پژوهشگر از انجام آنالیز برای نمونه‌ها، به‌دست آوردن نتایج مهم و کاربردی برای تفسیر و تحلیل خواص فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی یک نمونه است، افزود: از این رو نتایج آنالیز باید دقیق و با صحت نتایج همراه باشد. ارائه یک کار دقیق و با کیفیت و انتقال تجربیات توسط کارشناس آزمایشگاه به پژوهشگر، سهم بزرگی در تحلیل نتایج، توسعه فناوری، ساخت محصولات جدید و اختراعات دارد. در انجام آنالیز بارها پیش آمده نکاتی که از نظر متقاضی پنهان بوده، با نظر تخصصی اپراتور مورد نظر قرار گرفته و این مسئله باعث توسعه و رفع عیب و رشد فناوری محصول شده است.
عظیمی، با اشاره به مراحل انجام خدمات تست و آزمون مرتبط با این دستگاه گفت: در مرحله اول، نمونه‌ها برای پوشش‌دهی لایه نازک طلا برای رسانایی نمونه‌ها، آماده می‌شود. در ادامه، تصویرگیری با بزرگ‌نمایی‌های مختلف تا 300هزار برابر و با قدرت تفکیک بالا انجام می‌گیرد. همچنین، آنالیز عنصری توسط EDAX و تهیه نقشه توزیع ذرات یا آنالیز Mapping صورت می‌گیرد. البته اندازه‌گیری نانوذرات، تحلیل مورفولوژی و رسم نمودارهای خاص توزیع ذرات، بر اساس ترکیب نمونه برحسب درخواست متقاضیان نیز انجام می‌شود.
ضرورت برخورداری از تجربه و تخصص کافی برای کاربری تجهیزات آزمایشگاهی
کارشناس آزمایشگاه میکروسکوپ الکترونی دانشگاه دامغان، یکی از لازمه‌های اپراتوری دستگاه‌های آنالیز را تخصص علمی مرتبط با دستگاه و تجربه فنی یک کارشناس دانست و گفت: بر اساس تجربه شخصی، اکیداً توصیه می‌کنم برای کار با دستگاه‌ها حتما کارشناس متخصص مرتبط به دستگاه به کار گرفته شود. علاوه بر این، برای تسط بیش‌تر بر عملکرد دستگاه و ارائه نتایج مطالوب پژوهشی، کارشناس دستگاه باید با موضوعات علمی روز سروکار داشته باشد تا از توانایی های جدید دستگاه اطلاع داشته باشد. مطالعات کتب و مقالات تخصصی برای افزایش آگاهی از دانش فنی دستگاه، کمک بزرگی به این امر می کند.
عظیمی، در ادامه افزود: با توجه به حساسیت کار با دستگاه و هزینه های زیادی که برای خرید و راه اندازی دستگاه شده است، تلاش بنده بر این بوده که مراحل کار با دستگاه طوری انجام شود که با رعایت تنظیمات بهینه دستگاه و دقت در نتایج بهترین آنالیز تحویل داده شود و در حفظ و نگهداری دستگاه دقت نظر دارم. همواره با اپراتورهای دیگر در تماس هستم تا با انتقال تجربه دیگران ، ارزیابی از کیفیت آنالیز با دستگاه مورد استفاده داشته باشم.
این فعال حوزه پژوهش و فناوری، به نقش شبکه آزمایشگاهی در توسعه تخصص و مهارت کارشناسان آزمایشگاهی اشاره کرد و گفت: خوشبختانه شبکه آزمایشگاهی، با فراهم آوردن امکانات تخصصی از جمله برگزاری کارگروه‌ها و کارگاههای تخصصی، نشست‌ها و ایجاد ارتباطات شبکه‌ای بین کارشناسان دستگاه‌ها در مراکز دانشگاهی و انتقال تجربیات حرفه‌ای نقش خیلی مهمی ایفا کرده است.
جایگاه شبکه آزمایشگاهی در ارتقای آزمایشگاه‌ها و کارشناسان
کارشناس آزمایشگاه مرکزی دانشگاه دامغان، با بیان اینکه شبکه آزمایشگاهی نقش مهمی برای معرفی و شناساندن نقش آنالیز در کنترل کیفی و تحلیل نتایج محققان در کشور داشته است، ادامه داد: این شبکه سراسری که تمام آزمایشگاه‌های تخصصی فعال کشور را تحت پوشش دارد و نقش پشتیانی، نظارتی و فراگیر را برای اعضای شبکه فراهم کرده است. علاوه بر این ، جهت هم افزایی ، تبادل نظر ، انتقال و افزایش دانش علمی کارشناسان و نیز با برگزاری کارگاههای آموزشی ، تخصیص گرنت های ویژه برای دانشجویان و اساتید و اجرای نشست های سالیانه و تشویق موسسات فعال، فعالیت های موثری داشته است.
وی افزود: به نظر می‌رسد همکاری با یک تخصصی برای تعمیر، نگهداری و تهیه قطعات معیوب و لوازم یدکی دستگاه‌های مختلف آنالیز که هرچه سریع‌تر دستگاه‌های خارج از چرخه خدمت‌دهی، کارایی بسیار بالایی در ارتقای بهره‌وری آزمایشگاه‌ها دارد که خوشبختانه ایجاد چنین مرکزی برای سرویس دستگاه‌ها گامی اثرگذار بوده است، اما باید نسبت به ارتقای تخصص و توانمندی کارشناسان آزمایشگاه‌ها اهتمام بیش‌تری ورزیده شود.
گفتنی است، آزمایشگاه مرکزی دانشگاه دامغان، از مراکز توانمند عضو شبکه آزمایشگاهی است که در استان سمنان استقرار دارد و خدمات متنوع آزمایشگاهی را در حوزه‌های مختلف میکروسکوپی، نانو، زیست‌فناوری، آنالیزهای حرارتی مواد، آنالیز عنصری شیمیایی و... ارائه می‌دهد.
فهرست تجهیزات، خدمات و روش آزمون‌های آزمایشگاه مرکزی دانشگاه دامغان در پایگاه اینترنتی شبکه آزمایشگاهی قابل مشاهده است.
