در ماه های اخیر، جهان با بحران شیوع ویروس کرونای جدید روبه رو شده و گسترش سریع آن ابعاد مختلف زندگی بشری را به چالش کشیده است. تا کنون تلاش‌های متعددی توسط دانشمندان در سرتاسر جهان برای تشخیص، کنترل و مهار این بیماری صورت گرفته و نتایج امیدوارکننده ای حاصل شده است. تبادل این تجربیات و دستاوردها می تواند روند بهبود این بیماری را سریع‌تر کند. بر این اساس، شبکه آزمایشگاهی جهان اسلام با همکاری بنیاد علمی و فناوری مصطفی (ص) در راستاری تحقق این هدف کارگاه آموزشی «تجربیات علمی و چالش های موجود در تست کرونا با استفاده از روش PCR و تست های سرولوژی» را به صورت مجازی برگزار کرد.
در بخش اول این کارگاه، دکتر کیهان آزادمنش، استاد گروه ویروس شناسی و رئیس تیم تشخیص سریع بیماری های عفونی در انستیتو پاستور ایران، تجربیات ایران را در ایجاد شبکه ای از آزمایشگاه ها برای تست COVID-19 ارایه کرد. وی پس از ارائه تاریخچه مختصری از بیماری در ایران به نقش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص کنترل و درمان این بیماری اشاره کرد و اظهار داشت: «هر دانشگاه پزشکی در ایران مسئولیت سلامت مردم را بر عهده دارد و ما 65 دانشگاه در رابطه با این موضوع داریم».
وی اضافه کرد: «ما دو مورد اول خود را در اواخر بهمن مشاهده کردیم و شیوع بیماری در اواخر اسفند 98 و اوایل فروردین 99 به اوج خود رسید».
دکتر آزادمنش سپس 6 هدف استراتژیک را که در دستورالعمل های سازمان بهداشت جهانی به آنها اشاره شده بود، بیان کرد که مهمترین آنها تقویت رهبری و حاکمیت سیستم های آزمایشگاهی ملی است. وی افزود: «خوشبختانه منابع انسانی خوبی در کشور وجود دارد و قبلا شبکه آزمایشگاهی برای آنفلوانزا و HIV ایجاد شده است که به راحتی می توان تمرکز آنها را به COVID-19 تغییر داد».
در ادامه، سامانه حمل و نقل ایمن نمونه های آزمایشگاهی در ایران توسط دکتر آزادمنش معرفی گردید. در این سامانه، دانشگاه های علوم پزشکی در هر شهر نمونه ها را جمع آوری کرده و هر چه سریع تر به تهران می فرستند.
در بخش دوم ارایه دکتر آزادمنش، وی در مورد آزمایش های سرولوژیکی در تشخیص COVID-19 صحبت کرد. وی گفت، WHO استفاده از آزمایش های سریع تشخیص آنتی بادی را برای تشخیص کرونا توصیه نمی کند، اما در ادامه برای اهداف نظارت بر بیماری بر روی آن تاکید دارد.
در بخش دوم این کارگاه، دکتر مهدی توتونچی، عضو هیئت علمی و استاد ژنتیک مولکولی پژوهشگاه رویان ایران، به ارائه تاریخچه ای از ویروس کرونای انسانی پرداخت. وی اظهار داشت این ویروس برای اولین بار در سال 1966 کشف شده و در سال 2002 ویروس سارس و 2012 ویروس مرس کشف شدند.
وی ضمن بیان خصوصیات ژنومی ویروس سارس، به شباهت 50 درصدی این ویروس با ویروس مرس اشاره کرد.
دکتر توتونچی همچنین به اهمیت ردیابی توالی ویروس به دلیل اهداف تشخیصی و همچنین درمانی تاکید کرد. رئیس آزمایشگاه تشخیص ویروس کرونای پژوهشگاه رویان، نتایج تحقیقات خود و همکاران را از توالی یابی و پروفایلینگ ویروس کرونا که از بیماران ایرانی جمع آوری شده است، برای شرکت کنندگان در این کارگاه، ارائه کرد.در پایان هر بخش از ارایه ها، حاضرین سوالات خود را از دکتر آزادمنش و دکتر توتونچی پرسیدند و نظرات خود را در این زمینه به اشتراک گذاشتند.
شایان ذکر است در این کارگاه 30 دانشمند و متخصص از 10 کشور اسلامی به صورت اینترنتی حضور داشتند.
شبکه آزمایشگاهی جهان اسلام فعالیت خود را به صورت رسمی از سال 1398 آغاز کرده است و در حال حاضر، 21 آزمایشگاه از 8 کشور در این شبکه عضو هستند. اطلاعات این آزمایشگاه از طریق پایگاه اطلاع رسانی شبکه به نشانی www.IntLabsNet.com در درسترس علاقمندان قراردارد.